Voor literair cultureel magazine Bühne schreef Ilona Verhoeven een bijdrage in de serie #Selfie – over haar kijk op literatuur en haar werkpraktijk, een korte rubriek met foto (voorjaar/zomer 2019).
Op de loop
Vorig jaar verbleef ik een paar dagen in het huis van goede vrienden. Het was zomer, het raam stond een stukje open. Ik zat achter, op een klein dakterras, te lezen. Het was stil. Toen ik even naar de wc ging, hoorde ik gerommel in de woonkamer: er zat een jonge duif op tafel. Wie weet wat er in huis gebeurt als iedereen weg is? Het huis laat zich nergens iets aan gelegen liggen. Het huis doet wat hij doen moet, net als de dingen die zich erin bevinden. Past er een duif op tafel? Ga gerust zitten.
Ze zullen niet op de loop gaan, maar de dingen leiden hun eigen bestaan, zo zie ik het. Mensen daarentegen kunnen alle kanten uit. Letterlijk. Een bewegend mens ziet en hoort nog eens iets. Het liefst wandel ik. De trap afdalen, alle kamers achter me laten en dan gewoon de straat op. Per slot moeten de dingen in huis ook hun gang kunnen gaan.
De stad kan zich nogal labyrinthisch tonen. Dat is mooi, want het geeft stof tot schrijven. Het plezier van het blikveld. Je kunt het overigens beïnvloeden. Naar Venetië gaan is een mogelijkheid, waar je voortdurend nieuwe stegen en grachtjes aantreft. Makkelijker is het om je loop aan te passen. Veel is er niet voor nodig. Het kan bijna vanzelf gaan. Wanneer je je tempo wat vertraagt, de gezichten van voorbijgangers bekijkt, eens een andere afslag neemt dan normaal of een andere straat kiest dan je even ervoor in je hoofd had.
Als ik de kans heb, zwerf ik een beetje rond. Zwijgen en lopen. Ik ben een natuurliefhebber, tegelijkertijd hou ik intens van het stadsleven. Het is prettig om je over te geven, om stap voor stap mee te gaan in de harteklop van de buurten. Om, steevast gaat dat ongemerkt, opgenomen te worden in het gedruis. Vervolgens kunnen zich schitterende ‘stopmomenten’ voordoen. Juist als je er niet mee bezig bent, kruist een vos je pad, zie je kraanvogels boven de stad, vind je een stapel bijzondere foto’s op de markt of staat er een heel orkest op een brug. Vaak gebeurt er niets, maar of het echt ‘niets’ is, dat is de vraag.
Misschien dat ik daarom in Berlijn uitgekomen ben. Het maakt niet uit hoe laat of waar je precies onderweg bent, er is altijd leven. Nadat ik op mijn twintigste in Wenen ging studeren, is het blijven trekken in een veel grotere plaats dan ‘mijn eigen Amsterdam’ te wonen. De Duitse taal inspireert me ook. Lopen is bijvoorbeeld ‘gehen’. Dat werkwoord heeft bovendien nog eindeloos veel meer betekenissen, en evenzoveel varianten. In de vertelling Gehen verbindt Thomas Bernhard het lopen met ‘denken’: “We lopen met onze benen, zeggen we, en denken met ons hoofd. Maar we zouden ook kunnen zeggen, we lopen met ons hoofd.” In het Nederlands heeft het eveneens betrekking op elkaar. Kijk naar het woord gedachtegang. Hoe oriënteert een mens zich? Altijd moet je weer opnieuw vertrekken, elke dag is weer nieuw. Schrijven en lezen zijn in die zin ook vormen van bewegen. Het gaat voor mij om literatuur. Je weet hoe het zit, maar als het erop aankomt, blijkt het nooit routine.
Ilona Verhoeven
www.ilonaverhoeven.nl
